Mẹo Hướng dẫn Công thức tính năng suất lúa lý thuyết (tấn/ha) 2022
Bùi Trung Huấn đang tìm kiếm từ khóa Công thức tính năng suất lúa lý thuyết (tấn/ha) được Cập Nhật vào lúc : 2022-04-22 22:30:06 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tham khảo nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.(Last Updated On: 30/12/2022)
Năng suất lúa là gì? Cách tính năng suất lúa? Tình hiểu về sinh lý năng suất cây lúa và những yếu tố ảnh hưởng.
Nội dung chính- 1. Năng suất và những yếu tố tạo thành năng suất lúa2. Các điều kiện ảnh hưởng đến thời kỳ hình thành những yếu tố tạo thành năng suất3. Mối quan hệ Một trong những yếu tố năng suất lúa4. Yêu cầu của ruộng lúa đạt năng suất caoVideo liên quan
1. Năng suất và những yếu tố tạo thành năng suất lúa
Năng suất lúa được tạo thành bởi những yếu tố: Số bông trên đơn vị diện tích s quy hoạnh, số hạt trên bông, tỷ lệ hạt chắc và khối lượng 1000 hạt. Có thể tính năng suất lúa theo công thức sau:
Năng suất = Số bông/mét vuông x Số hạt chắc/bông x KL 1000 hạt/1000
Các yếu tố này được hình thành trong thời gian rất khác nhau, có những quy luật rất khác nhau, chịu tác động của những điều kiện rất khác nhau, song chúng lại sở hữu quan hệ ảnh hưởng lẫn nhau. Để đạt năng suất cao nên phải có cơ cấu tổ chức những yếu tố năng suất hợp lý. Cơ cấu này thay đổi tùy theo những điều kiện rõ ràng.
+ Những ruộng lúa cấy, năng suất cao 6 ÷ 7 tấn/ha thường đạt 400 ÷ 450 bông/mét vuông, có từ 80 ÷ 100 hạt/bông, trọng lượng 1000 hạt khoảng chừng 25 ÷ 27g.
+ Những ruộng lúa sạ, năng suất cao 6 ÷ 7 tấn/ha thường đạt 500 ÷ 600 bông/mét vuông, có từ 60 ÷ 70 hạt/bông, trọng lượng 1000 hạt khoảng chừng 25 ÷ 27g.
Chính vậy, trong canh tác lúa cần để ý quan tâm sao cho vừa có số bông nhiều, vừa có số lượng hạt chắc/bông cao.
2. Các điều kiện ảnh hưởng đến thời kỳ hình thành những yếu tố tạo thành năng suất
Muốn nâng cao năng suất lúa phải xác định quá trình và thời gian hình thành những yếu tố tạo thành năng suất lúa, những điều kiện ảnh hưởng đến những yếu tố tạo thành năng suất lúa thì mới có cơ sở để áp dụng giải pháp kỹ thuật đúng lúc và đúng cách.
a. Số bông
Trong những yếu tố tạo thành năng suất lúa thì số bông là yếu tố có tính chất quyết định nhất và sớm nhất. Số bông hoàn toàn có thể đóng góp 74% năng suất, trong khi số hạt và trọng lượng hạt đóng góp 26%. Số bông hình thành do những yếu tố như: Mật độ cấy; Số nhánh đẻ; Các điều kiện ngoại cảnh và kỹ thuật chăm sóc, …
– Mật độ cấy: Mật độ cấy đặt cơ sở cho việc hình thành số bông. Trong điều kiện thâm canh nên phải có tỷ lệ cấy hợp lý tùy thuộc vào giống, đất đai, phân bón, thời vụ, … Các giống lúa mùa địa phương thường cấy thưa, kĩ năng chịu đạm kém, nếu cấy dày dễ phát sinh lốp đổ. Các giống lúa mới, thuộc quy mô thấp cây, lá đứng, kĩ năng chịu đạm cao nên hoàn toàn có thể cấy dày để thâm canh. Cấy dày hợp lý là giải pháp tận dụng tối ưu những điều kiện tự nhiên như nhiệt độ, nước, ánh sáng, dinh dưỡng để tăng số bông.
– Thời gian quyết định số bông: Trong điều kiện quần thể, thời gian quyết định số bông là thời kỳ đẻ nhánh và quan trọng nhất là thời kỳ đẻ nhánh hữu hiệu. Những nhánh đẻ trong thời gian này đều hoàn toàn có thể thành bông.
– Các điều kiện ngoại cảnh và kỹ thuật chăm sóc: Điều kiện ngoại cảnh thuận lợi, cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt sẽ cho nhiều bông. Tác động giải pháp kỹ thuật đúng lúc như chính sách phân bón, tưới nước cũng luôn có thể có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình đẻ nhánh và hình thành số bông.
b. Số hạt trên bông
Số hạt trên bông nhiều hay ít tùy thuộc vào số gié, hoa phân hóa cũng như số gié, hoa thoái hóa. Các quá trình này nằm trong thời kỳ sinh trưởng sinh thực từ lúc làm đòng đến trỗ bông.
Số hạt trên bông = Số hoa phân hóa – Số hoa thoái hóa
Số gié và hoa phân hóa được quyết định trong thời kỳ đầu và quá trình làm đòng: bước 1 ÷ 3 trong vòng 7 ÷ 10 ngày, ứng với chỉ số tuổi lá 78 ÷ 87%. Số hoa phân hóa nhiều hay ít phụ thuộc vào sinh trưởng của cây và điều kiện ngoại cảnh. Những yếu tố có ảnh hưởng đến số hoa phân hóa.
Số gié cấp 1 và cấp 2 phân hóa. Giữa số gié cấp 1 và cấp 2 có quan hệ thuận, trong đó quan hệ giữa số gié cấp 2 và số hoa chặt hơn. Ví dụ khi số gié cấp 2 tăng từ 16 lên 28 thì số hoa trên bông cũng tăng từ 90 lên 140.
Số mạch dẫn ở cuống bông nhiều hay ít, có liên quan đến số gié cấp 1. Những giống có cuống bông lớn, số mạch dẫn nhiều thì số gié cấp 1 cũng nhiều.
Kích thước tiết diện ngang của những lóng gốc càng lớn thì số hoa phân hóa càng nhiều. Thời kỳ làm đốt thường trùng với làm đòng. Ở thời kỳ này nếu cây khoẻ, những lóng gốc to có tác dụng tốt đến việc phân hóa hoa trên bông.
Hàm lượng đạm trong lá ở thời kỳ làm đòng cao hay thấp cũng luôn có thể có ảnh hưởng đến số hoa trên bông. Do đó việc bón phân thời kỳ đòng, xúc tiến lá chuyển xanh có lợi cho việc tăng số hoa trên bông.
Hiện tượng thoái hóa hoa: Sau khi gié cấp 1, cấp 2 và hoa phân hóa xong nếu gặp điều kiện thuận lợi sẽ trở thành hoa hữu hiệu, ra hoa và kết hạt chắc thông thường. trái lại nếu gặp điều kiện trở ngại, chúng không tiếp tục phát triển, đó là quá trình thoái hóa gié và hoa. Thời kỳ thoái hóa hoa thường khởi đầu vào bước 4 và kết thúc vào bước 6, tức là khoảng chừng 20 ÷ 12 ngày trước trỗ. Số gié và hoa thoái hóa thường tập trung ở gốc bông, số lượng thoái hóa của gié cấp 1 khoảng chừng 4 ÷ 5%, gié cấp 2 khoảng chừng 30 ÷ 40% và hoa khoảng chừng 20 ÷ 25%. Nguyên nhân dẫn đến thoái hóa gié và hoa đa phần là vì thiếu dinh dưỡng ở thời kỳ làm đòng hoặc do ngoại cảnh bất lợi như thiếu ánh sáng, bị ngập, hạn, sâu bệnh, … Vì vậy gieo cấy đúng thời vụ, bón thúc đòng đều có tác dụng tốt đối với việc hạn chế quá trình thoái hóa hoa, tăng số hoa hữu hiệu trên bông.
c. Tỷ lệ hạt chắc
Tăng tỷ lệ hạt chắc hay nói cách khác là giảm tỷ lệ hạt lép trên bông. Hạt chắc là những hạt nặng, có tỷ trọng trên 1,06. Tỷ lệ hạt chắc tăng trọng lượng bông tăng nên năng suất ở đầu cuối tăng. Tỷ lệ hạt lép trên bông hoàn toàn có thể thay đổi trong phạm vi tương đối rộng, ít là 2 ÷ 5%, thông thường là 5 ÷ 10%, cũng luôn có thể có khi 20 ÷ 30% hoặc thậm chí còn đang cao hơn.
Tỷ lệ hạt chắc được quyết định ở thời kỳ trước và sau trỗ bông, có 3 thời kỳ quyết định trực tiếp là giảm nhiễm, trỗ bông và chín sữa. Nguyên nhân hạt lép là vì quá trình thụ phấn thụ tinh không thuận lợi, khi ra hoa gặp rét hoặc nóng quá, ẩm độ không khí quá thấp hoặc quá cao, làm cho hạt phấn mất kĩ năng nảy mầm, hoặc trước đó nhị và nhụy phát triển không hoàn toàn, tế bào mẹ hạt phấn bị hại.
– Yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ hạt chắc
+ Lượng phân bón: Mỗi giống lúa yêu cầu một lượng đạm nhất định để sinh trưởng và hình thành năng suất. Vượt quá số lượng giới hạn yêu cầu, bón thừa đạm dễ làm tỷ lệ hạt chắc giảm. Vì vậy nên phải để ý quan tâm khi sử dụng phân đạm, không bón quá nhiều hoặc bón muộn. Bón thừa đạm, bón muộn, hoàn toàn có thể kéo dãn sinh trưởng thân lá, không còn lợi cho quá trình làm đòng. Ngoài ra thân lá sinh trưởng kéo dãn dễ bị sâu bệnh hại do đó ảnh hưởng xấu đến quá trình vào chắc.
+ Lúa bị lốp đổ: nhất là thời kỳ trỗ bông, làm hạt lúa bị lốp đổ sẽ cho tỷ lệ hạt chắc giảm.
+ Cường độ ánh sáng: Thời kỳ cuối nếu cường độ ánh sáng giảm, hoạt động và sinh hoạt giải trí quang hợp gặp trở ngại, lượng hydrat cacbon hình thành không đáp ứng đủ cũng làm tỷ lệ hạt chắc giảm.
+ Nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao: Ảnh hưởng đến thời kỳ sinh trưởng sinh thực, nhất là lúc lúa trỗ bông, nở hoa, nếu nhiệt độ xuống dưới 200C hoặc cao hơn 350C, đều không còn lợi cho quá trình thụ phấn thụ tinh, lúa bị lép nhiều. Thời kỳ lúa chín nếu nhiệt độ cao hơn 350C kéo dãn sẽ rút ngắn thời gian chín cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ hạt chắc.
+ Các điều kiện ngoại cảnh thời kỳ trỗ, vào chắc như mưa và bão, hạn, sâu bệnh hoặc đất mặn… đều ảnh hưởng xấu đến tỷ lệ hạt chắc.
Tóm lại, những giải pháp kỹ thuật như cấy đúng thời vụ để lúa trỗ bông, nở hoa thuận lợi, bón đón đòng tạo cây khoẻ, duy trì lá xanh ở thời kỳ cuối, phòng chống sâu bệnh, ngăn ngừa tác hại của thiên nhiên, … là những giải pháp nhằm mục đích hạn chế hạt lép, nâng cao tỷ lệ hạt chắc trên bông.
d. Khối lượng 1000 hạt
Khối lượng 1000 hạt là yếu tố ở đầu cuối tạo năng suất lúa. So với những yếu tố khác thì khối lượng 1000 hạt tương đối ít dịch chuyển, nó phụ thuộc đa phần vào giống. Khối lượng 1000 hạt do 2 bộ phận cấu thành, khối lượng vỏ trấu và khối lượng hạt gạo. Khối lượng vỏ trấu thường chiếm 20% và khối lượng hạt gạo chiếm 80% khối lượng toàn hạt. Muốn có khối lượng hạt cao phải tác động vào cả hai yếu tố này
– Vỏ trấu: Thời gian quyết định kích thước vỏ trấu đa phần là thời kỳ giảm nhiễm đến trỗ bông. Sau trỗ bông khối lượng vỏ trấu ít thay đổi.
– Hạt gạo: Khối lượng hạt gạo tăng mạnh nhất từ trỗ bông đến sau trỗ 18 ÷ 20 ngày. Những thí nghiệm cắt lá, che ánh sáng vào thời kỳ giảm nhiễm và chín sữa có ảnh hưởng rõ rệt nhất đến khối lượng hạt. Ngoài ánh sáng, yếu tố nhiệt độ, nhất là biên độ chênh lệch ngày và đêm, có ảnh hưởng rõ rệt đến quá trình quang hợp, tích lũy, vận chuyển vật chất về hạt. Vì vậy, giữ cho lá lúa xanh lâu, quang hợp vận chuyển chất hữu cơ tốt là yếu tố quan trọng tác động đến trọng lượng hạt.
3. Mối quan hệ Một trong những yếu tố năng suất lúa
Trên đồng ruộng, những yếu tố năng suất có quan hệ với nhau rất ngặt nghèo. Muốn tăng năng suất lúa không thể chỉ tác động riêng rẽ từng yếu tố mà phải tác động tổng hợp chung những yếu tố. Vì vậy cần nghiên cứu và phân tích quan hệ Một trong những yếu tố đó trong điều kiện quần thể ruộng lúa.
Thực chất quan hệ Một trong những yếu tố năng suất là quan hệ giữa quần thể và thành viên. Có thể coi sự phát triển của quần thể (ruộng lúa) bằng chỉ tiêu số bông trên đơn vị diện tích s quy hoạnh, còn sự phát triển của những thành viên (từng cây lúa) biểu lộ bằng chỉ tiêu số hạt trên bông và trọng lượng hạt hay trọng lượng bông. Khi thay đổi tỷ lệ cấy (số dảnh cơ bản) sẽ tạo ra quá trình đẻ nhánh và hình thành số bông rất khác nhau, từ đó sẽ ảnh hưởng đến trọng lượng bông và năng suất lúa.
Kết quả một số trong những nghiên cứu và phân tích khi thay đổi 3 mức tỷ lệ theo hướng tăng dần 200 ÷ 250, 250 ÷ 300, 300 ÷ 350 dảnh cơ bản/mét vuông thì số bông tăng, còn trọng lượng bông lại giảm theo từng mức. Khi tăng tỷ lệ thì số bông tăng nhiều trong khi trọng lượng bông giảm ít nên kết quả năng suất ở đầu cuối vẫn tăng đó là mối quan khối mạng lưới hệ thống nhất. Nhưng nhìn chung cả 3 mức, khi số bông tăng thì trọng lượng bông giảm đó là quan hệ xích míc. Như vậy quần thể ruộng lúa luôn luôn tồn tại mối quan khối mạng lưới hệ thống nhất và xích míc lẫn nhau. Trong thực tế cần điều tiết quan hệ này một cách phù hợp để điều khiển năng suất theo khunh hướng có lợi. Qua 3 mức tỷ lệ đã và đang cho tất cả chúng ta biết phạm vi dịch chuyển của năng suất (thấp nhất và cao nhất) không rất khác nhau nhiều (khoảng chừng từ 6 tấn ÷ 7 tấn/ha). Có thể đây là kĩ năng tự điều tiết của quần thể cây trồng, tức là lúc tăng yếu tố nó lại làm giảm yếu tố khác và ngược lại. Kết quả là tích số của chúng lại ít thay đổi.
Kết quả những nghiên cứu và phân tích khác đã cho tất cả chúng ta biết số bông có quan hệ nghịch với số hạt trên bông và trọng lượng hạt. Còn yếu số hạt/bông và trọng lượng hạt có quan hệ thuận (Đào Thế Tuấn, 1990). Trong 3 yếu tố tạo thành năng suất thì số bông dịch chuyển mạnh nhất, tiếp theo là số hạt/bông, ở đầu cuối là trọng lượng hạt ít dịch chuyển nhất.
Tất cả những chỉ tiêu đều thể hiện: Cấy thưa mức độ dịch chuyển to hơn cấy dày, vì vậy cần cấy dày hợp lý để ngay trong điều kiện bất thuận năng suất cũng không biến thành tác động nhiều.
Trong những yếu tố năng suất thì dịch chuyển của số nhánh tối đa và số bông nhiều nhất rồi đến số hạt trên bông. Trọng lượng hạt không còn ảnh hưởng đáng kể vì năng suất phụ thuộc 2 yếu tố đa phần là số bông và số hạt nên mức độ dịch chuyển của năng suất cũng nằm trong phạm vi dịch chuyển của số bông và số hạt.
Những dịch chuyển trên phản ánh quy luật khách quan của sinh vật hay nói cách khác, đó là hiện tượng kỳ lạ tự điều tiết của quần thể ruộng lúa. Tuy nhiên, trong thực tế sản xuất không thể coi nhẹ tác động của con người, tức là tác động của những giải pháp kỹ thuật theo hướng có lợi nhất nhằm mục đích đạt năng suất cao.
4. Yêu cầu của ruộng lúa đạt năng suất cao
Dựa vào đặc điểm sinh lý của quá trình quang hợp, dinh dưỡng khoáng và những yếu tố tạo thành năng suất lúa, để nâng cao năng suất của quần thể ruộng lúa, cần để ý quan tâm một số trong những yêu cầu cơ bản sau:
a. Dùng những giống phù phù phù hợp với điều kiện thâm canh
Những giống thâm canh thường là những giống thấp và cứng cây, hoàn toàn có thể chịu phân tốt khi đầu tư thâm canh. Những giống cao cây thường có nhược điểm chịu phân kém, khi tăng phân bón dễ bị lốp đổ dẫn đến năng suất thấp, phẩm chất giảm.
Giống thâm canh nên phải có góc lá hẹp (góc tạo giữa thân và lá), lá đứng để khi tăng tỷ lệ cấy hay trong điều kiện nhánh đẻ mạnh những lá ít bị che khuất nhau, tạo thông số diện tích s quy hoạnh lá (LAI) lớn, nhất là vào thời kỳ sinh trưởng sinh thực để tạo sản phẩm quang hợp cao.
Trong điều kiện năng suất sinh học như nhau, giống thấp cây có thông số kinh tế tài chính (k) cao nên năng suất kinh tế tài chính sẽ cao hơn những giống cao cây.
Ngoài ra những giống thâm canh nên phải có thời gian sinh trưởng hợp lý, quan hệ giữa sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực cân đối để tạo điều kiện tốt nhất cho quá trình hình thành những yếu tố năng suất nói riêng và năng suất nói chung. Những giống ngắn ngày có ưu thế cho việc luân canh tăng vụ, thay đổi cơ cấu tổ chức cây trồng, dễ tránh được tác hại của thiên nhiên và sâu bệnh, nhất là vào thời kỳ sinh trưởng cuối
b. Đầu tư bón phân hợp lý
Nói chung để đạt năng suất cao phải tăng lượng phân bón. Phân bón ít thì năng suất thấp nhưng nếu thừa thì cũng bất lợi, dễ bị lốp đổ và sâu bệnh hại. vì vậy cần sử dụng phân bón với liều lượng và tỷ lệ hợp lý giữa nhiều chủng loại phân. Có như vậy mới nâng cao năng suất và tăng hiệu suất cao của phân bón.
c. Bảo đảm tỷ lệ và thời gian cấy thích hợp
Mật độ gieo cấy có tác dụng rõ rệt với thông số diện tích s quy hoạnh lá và quá trình đẻ nhánh, do đó ảnh hưởng đến số bông và năng suất. Tùy theo quy mô giống nhiều bông hay nặng bông mà xác định tỷ lệ gieo cấy thích hợp.
(Nguồn tài liệu: Giáo trình Cây lương thực)
[embed]https://www.youtube.com/watch?v=cYb6T_L2PY0[/embed]