Thủ Thuật về Ví dụ về dịch trung thành (faithful translation) Chi Tiết
Bùi Thành Tài đang tìm kiếm từ khóa Ví dụ về dịch trung thành (faithful translation) được Update vào lúc : 2022-04-21 00:26:05 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi Read nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
- 1. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT VAY MƯỢN_ BORROWING TECHNIQUE2. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT SAO PHỎNG_CALQUE TECHNIQUE 3. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT NGUYÊN VĂN_LITERAL TECHNIQUE4. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT CHUYỂN ĐỔI TỪ LOẠI_ TRANSPOSITION TECHNIQUE5. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT BIẾN ĐIỆU_MODULATION TECHNIQUE6. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT TƯƠNG ĐƯƠNG_ EQUIVALANCE TECHNIQUE7. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT THOÁT Ý_ ADAPTATION TECHNIQUE
Dịch thuật thường được nghe biết như thể một quá trình chuyển nghĩa từ ngôn từ gốc (SL) sang ngôn từ dịch (TL). Trong việc chuyển nghĩa từ ngôn từ gốc sang ngôn từ dịch, người dịch cần một phương pháp dịch thuật hoặc một kế hoạch dịch thuật.
Học viện Tài Năng Sao Khuê xin ra mắt cho bạn 7 phương pháp dịch thuật cơ bản mà những dịch giả không thể bỏ qua.
1. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT VAY MƯỢN_ BORROWING TECHNIQUE
Vay mượn là một kỹ thuật dịch thuật liên quan đến việc sử dụng cùng một từ hoặc trạng thái biểu cảm trong văn bản gốc và văn bản đích. Trong trường hợp để lấp một khoảng chừng trống về ngữ nghĩa (ví dụ, một kĩ thuật mới, một khái niệm không được nghe biết) thì phương thức dịch vay mượn là phương thức đơn giản trong tất cả. • Ví dụ: - email -> email, internet -> internet (vay mượn không thay đổi về hình thức và nghĩa) - canteen -> căn tin (vay mượn thay đổi về hình thức nhưng không thay đổi nghĩa)
- ozone layer -> tầng ô-zôn (phối hợp cả hai quy mô trên)
2. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT SAO PHỎNG_CALQUE TECHNIQUE
Sao phỏng là một phương pháp dịch thuật vay mượn đặt biệt, toàn bộ đơn vị cú pháp được vay mượn, thế rồi những thành phần riêng lẻ của nó được dịch sát nghĩa. Khi sử dụng phương pháp dịch thuật sao phỏng, dịch giả có xu hướng tạo ra một từ mới trong ngôn từ đích nhưng vẫn không thay đổi cấu trúc của ngôn từ nguồn. • Ví dụ: - heavy industry -> công nghiệp nặng
- showroom -> phòng trưng bày
3. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT NGUYÊN VĂN_LITERAL TECHNIQUE
Dịch nguyên văn là phương thức dịch thuật từ đối từ (word for word translation), là sự việc thay thế cấu trúc cú pháp của ngôn từ gốc thường là câu hoặc mệnh đề bằng cú pháp đồng dạng hoặc gần như thể đồng dạng. Người dịch tránh việc phải tạo ra những thay đổi trừ những thay đổi mà chính ngữ pháp của ngôn từ dịch đòi hỏi. Phương thức này được Vinay và Darbelnet mô tả là phổ biến nhất Một trong những ngôn từ có cùng hệ phả và văn hóa. • Ví dụ: - She is deaf to all his advice.
-> Cô ta lờ đi tất cả những lời khuyên của anh ấy.
4. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT CHUYỂN ĐỔI TỪ LOẠI_ TRANSPOSITION TECHNIQUE
Chuyển đổi từ loại nghĩa là thay thế một từ loại này bằng một từ loại khác mà không thay đổi nghĩa của thông điệp. Phương thức dịch thuật quy đổi từ loại không riêng gì có xảy ra giữa hai từ loại động từ và danh từ mà còn Một trong những từ loại khác. • Ví dụ: - ledger -> sổ cái
- staff -> đội ngũ nhân sự
5. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT BIẾN ĐIỆU_MODULATION TECHNIQUE
Phương pháp biến điệu nghĩa là sự việc thay đổi trong thông điệp do có một sự thay đổi về quan điểm, tức là hiểu một điều gì đó theo một quan điểm khác. Phương pháp dịch thuật này thích hợp khi dịch nguyên văn hoặc chuyển vị đã có được một câu dịch đúng ngữ pháp nhưng lại không tự nhiên trong ngôn từ dịch. Trong phương pháp biến điệu, ta hoàn toàn có thể phân biệt biến điệu tự do / không bắt buộc với biến điệu cố định và thắt chặt / bắt buộc. • Ví dụ: - Lúc mà -> the time, the moment, when, that (biến điệu cố định và thắt chặt)
- it is not dificult to show = it is easy to show -> khó hoàn toàn có thể diễn đạt được (biến điệu tự do)
6. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT TƯƠNG ĐƯƠNG_ EQUIVALANCE TECHNIQUE
Phương pháp dịch thuật này dùng để chỉ những trường hợp khi hai ngôn từ cùng mô tả một tình huống tuy nhiên với những phương tiện cấu trúc hoặc phong cách rất khác nhau. • Ví dụ: - Ouch! -> Ối!
- The dearest is the cheapest. -> Của rẻ là của ôi.
7. PHƯƠNG PHÁP DỊCH THUẬT THOÁT Ý_ ADAPTATION TECHNIQUE
Đây là phương pháp ở đầu cuối được dùng khi một tình huống trong văn hóa gốc không tồn tại trong văn hóa dịch vì vậy phải có một sở chỉ tương đương với văn hóa gốc trong văn hóa dịch. Phương pháp dịch thuật thoát ý hoàn toàn có thể được mô tả là một loại tương đương đặc biệt, tương đương tình huống. Đây là hình thức viết lại bản gốc ở ngôn từ dịch, đa phần được dùng cho việc dịch thơ, bài hát và kịch. • Ví dụ: - The Scarlet Letter -> Nét Chữ Ô Nhục (tên tiểu thuyết)
- The film is beyond any words. -> Bộ phim này sẽ không thể chê vào đâu được.
Trên đây là toàn bộ kiến thức và kỹ năng về 7 phương pháp dịch thuật cơ bản chúng mình yêu thích mang lại cho bạn. Hãy tiếp tục theo dõi website, FB Fanpage và Tiktok của chúng mình để update thêm nhiều kiến thức và kỹ năng nữa nhé!
Xem thêm 5 phương pháp cơ bản trong dịch thuật
Tìm hiểu khóa học phiên dịch nối tiếp nâng cao, biên dịch tổng hợp
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHQGHN, NGOẠI NGỮ, T.XXIII, Số 1, 2007VẤN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP TRONG DỊCH THUẬT ANH VIỆT Lê Hùng Tiến(*)1. Hai đường hướng chính trong dịch thuật: dịch ngữ nghĩa và dịch thông báoLịch sử nghiên cứu và phân tích dịch thuật đã cho tất cả chúng ta biết một cuộc tranh luận triền miên từ thời cổ đại (từ Cicero và Jerome, 106 BC) tới nay về vấn đề nên dịch thế nào cho đúng, cho phù hợp. Vấn đề chính ở đây là sự việc cân đối giữa hai thái cực: dịch bám sát văn bản gốc (literal) và dịch thoát khỏi sự ràng buộc của văn bản gốc (không lấy phí). Hai đường hướng dịch thuật này thường được gọi là dịch ngữ nghĩa (sematic translation) và dịch thông báo (commnicative translation).Theo những nhà nghiên cứu và phân tích dịch thuật (như Newmark, Nida, House) dịch thông báo (communicative) là cách dịch nhằm mục đích tạo ra cho những người dân đọc bản dịch tiếp nhận một cách dễ nhất tương tự như người đọc ngôn từ gốc. Dịch ngữ nghĩa (semantic) là cách dịch nhằm mục đích quy đổi càng sát càng tốt trong chừng mực ngữ nghĩa và ngữ pháp được cho phép nghĩa văn cảnh của bản gốc sang bản dịch. Sự rất khác nhau cơ bản của hai tuyến đường hướng dịch này là đối tượng hướng tới của quá trình dịch. Dịch thông báo hướng tới người tiếp nhận bản dịch với những ưu tiên đó đó là sự việc thông hiểu, sự thuận tiện và đơn giản tiếp nhận thông điệp cần truyền tải cùng tác động của nó đối với người nhận. Dịch ngữ nghĩa hướng tới việc xây dựng bản dịch sao cho trung thành với bản gốc về nội dung ngữ nghĩa, kể cả những nét nghĩa thuộc nền văn hoá ngôn từ gốc.Nhìn từ góc nhìn quan hệ của bản dịch với ngôn từ gốc và ngôn từ dịch thì hai tuyến đường hướng dịch ngữ nghĩa và thông báo khác lạ đáng kể. Dịch ngữ nghĩa vốn chủ trương trung thành với văn bản gốc thân mật hơn với ngôn từ gốc về những đặc điểm cơ bản như từ vựng - ngữ pháp, phong cách, hình thức tổ chức văn bản và những nét nghĩa văn hoá. Dịch thông báo vốn chủ trương đạt tới sự dễ hiểu cho những người dân tiếp nhận bản dịch và hiệu suất cao tiếp xúc nên thân mật hơn với ngôn từ dịch về những đặc điểm nói trên. Larson (1984) nhờ vào hai tiêu chí là hình thức và ý nghĩa của văn bản để phân loại dịch. Ông gọi đường hướng thứ nhất là cách dịch nhờ vào hình thức (form-based) và đường hướng thứ hai là dịch nhờ vào ý nghĩa (meaning-based).Newmark (1988) đã chỉ ra sự khác lạ giữa hai tuyến đường hướng dịch ngữ nghĩa và thông báo như sau (xem bảng trang 2):Tuy nhiên Newmark cũng lưu ý rằng phương pháp hay phương pháp dịch cũng còn tuỳ thuộc vào kiểu loại văn bản. Thường đối với văn bản thuộc loại biểu cảm dịch ngữ nghĩa hay được sử dụng, văn bản thông báo hoặc lôi kéo thuyết phục thường hay được dịch bằng phương pháp thông báo. Nhưng có những trường hợp hai tuyến đường hướng dịch tưởng chừng như khá xa nhau nó lại trùng hợp ở loại văn bản chuyển tải thông điệp có tính phổ quát chung chung mà không phải là văn bản chứa thông điệp mang tính chất chất văn hoá đặc thù, khi mà nội dung được diễn đạt cũng quan trọng như phương pháp diễn đạt.( *) PGS.TS., Khoa Sau đại học, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Tp Hà Nội Thủ Đô. 11Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam Dịch ngữ nghĩa Dịch thông báo- Bản dịch được viết bằng trình độ ngôn từ của tác giả bản gốc- Bản dịch được viết bằng trình độ ngôn từ của người đọc.- Được dùng cho những văn bản biểu cảm - Được dùng cho những văn bản thông báo- Các yếu tố biểu cảm được dịch sát / bám chữ- Các yếu tố biểu cảm được thông thường hoá và giảm nhẹ xuống mức trung tính.- Bản dịch có tính thành viên, có đậm cá tính - Bản dịch mang tính chất chất xã hội chung chung- Bản dịch có xu hướng được dịch quá mức - Bản dịch có xu hướng được dịch dưới mức- Ưu tiên những sắc thái nghĩa - Ưu tiên thông điệp- Bản dịch khó hiểu hơn bản gốc - Bản dịch dễ hiểu hơn bản gốc- Bản dịch cần phải giải thuyết - Bản dịch cần phải lý giải- Người dịch có ít tự do hơn - Người dịch có nhiều tự do hơn2. Các phương pháp dịch chínhTrên giải tiệm tiến đường hướng dịch và phương pháp dịch mà một bên là dịch ngữ nghĩa và bên kia là dịch thông báo (hay ý nghĩa và hình thức văn bản), những nhà lý luận dịch đã đề xuất nhiều phương pháp dịch rất khác nhau. Larson (1984) phân loại phương pháp dịch trên dải tiệm tiến mà một cực là hình thức văn bản và cực kia là ý nghĩa văn bản:Tương tự như vậy, Newmark (1988) đã đề xuất 8 phương pháp dịch được phân thành hai nhóm đó đó là dịch ngữ nghĩa và dịch thông báo. Dưới đây ta sẽ xem xét những phương pháp thuộc khối mạng lưới hệ thống mà Newmark đã đề xuất với thực tiễn dịch thuận Anh - Việt.Newmark (1988) đã đề nghị một khối mạng lưới hệ thống phương pháp dịch thông thường và sắp xếp chúng theo sơ đồ hình chữ V như sau:Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 2003Sát Nguyên văn Nguyên văn Hỗn hợp Gần Đặc ngữ Tự do bản gốc có sửa đổi đặc ngữ trên mức Ý nghĩavăn bản2 Hình thứcvăn bảnMột số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam Ngôn ngữ gốc Ngôn ngữ dịch Dịch đối từ Dịch nguyên văn Dịch trung thành Dịch ngữ nghĩa Phỏng dịchDịch tự do Dịch đặc ngữ Dịch thông báoSơ đồ hình chữ V với hai vế trái và phải biểu lộ quan hệ với ngôn từ gốc và ngôn từ dịch của những phương pháp. Gần nhất với ngôn từ gốc là phương pháp dịch chữ đối chữ, càng xuống dưới những phương pháp thuộc nhánh trái (dịch ngữ nghĩa) càng xa rời ngôn từ gốc và khoảng chừng cách tới ngôn từ dịch vì thế cũng gần lại. Cũng như vậy sát với ngôn từ dịch nhất là phương pháp phỏng dịch (adaptation) và càng xuống dưới những phương pháp thuộc nhóm dịch thông báo càng rời xa ngôn từ dịch và gần hơn với ngôn từ gốc. Hai phương pháp ở đáy chữ V đồng thời cũng là người đại diện cho hai tuyến đường hướng đó đó là dịch ngữ nghĩa và dịch thông báo có những điểm trùng nhau như đã phân tích ở phần I, vị trí của mỗi phương pháp trên sơ đồ hình chữ V chỉ ở mức cách của chúng với ngôn từ gốc và ngôn từ dịch, đồng thời cũng phản ảnh đặc điểm của sản phẩm dịch được tạo bởi phương pháp tương ứng: bản dịch mang nhiều đặc điểm của ngôn từ gốc hơn hay của ngôn từ dịch hơn cũng như nó thân mật hay xa lạ với người đọc hơn. Newmark đã trình bày ngắn gọn những đặc điểm và ứng dụng của từng phương pháp dịch như sau:1- Phương pháp dịch từ đối từ (Word - for word translation): Là cách dịch trực tiếp từ ngôn từ gốc sang ngôn từ dịch ở đơn vị từ, trật tự từ của ngôn từ gốc được không thay đổi, từ được dịch bằng nghĩa thông thường nhất của chúng trong từ điển, tách rời văn cảnh. Bản dịch rất thân mật với bản gốc về hình thức mang nhiều đặc điểm của ngôn từ gốc và dĩ nhiên xa lạ với ngôn từ dịch, thậm chí khó hiểu với người đọc ở ngôn từ dịch.2- Dịch nguyên văn (Literal translation): Bản dịch rất thân mật với nguyên bản về hình thức. Các cấu trúc ngữ pháp của ngôn từ gốc được chuyển dời sang những cấu trúc sớm nhất ở ngôn từ dịch. Từ vựng vẫn được dịch một cách đơn lẻ, tách rời khỏi văn cảnh. Cách dịch này còn được gọi là dịch vay mượn (borrowing translation).3- Dịch trung thành (Faithful translation): Bản dịch vẫn tương đối thân mật với bản gốc về hình thức. người dịch nỗ lực tái tạo ý nghĩa văn cảnh một cách đúng chuẩn trong những ràng buộc và hạn chế của cấu trúc ngữ pháp ngôn từ dịch. Các từ văn hoá được chuyển giao nguyên xi sang bản dịch. Bản dịch vẫn được tái tạo đa phần bằng hình thức của văn bản gốc từ cấu trúc ngữ pháp tới cấu trúc văn bản và chứa được nhiều cách thức diễn đạt xa lạ, bất thông thường với ngôn từ dịch.4- Dịch ngữ nghĩa (Semantic translation): Bản dịch đã khá xa rời những ràng buộc của ngôn từ gốc và do đó thân mật rất nhiều với ngôn từ dịch so với những phương pháp dịch khác thuộc nhóm ngữ nghĩa. Bản dịch tiềm ẩn đầy đủ những ý nghĩa và nét Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20033Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam nghĩa của bản gốc, kể cả nét nghĩa tạo giá trị thẩm mĩ (aesthetic value) của bản gốc. Nó đã được viết có tính tới người đọc thuộc ngôn từ dịch do vậy bản dịch linh hoạt hơn, ít cứng nhắc vì lệ thuộc vào những quy tắc của ngôn từ gốc hơn những phương pháp dịch nói trên. Bản dịch cũng đồng ý những sáng tạo của người dịch.5- Dịch thông báo (communicative translation): Là phương pháp dịch đứng đầu nhóm phương pháp thuộc đường hướng “dịch thông báo”. Phương pháp này còn có nhiều đặc điểm trùng với phương pháp ngữ nghĩa ở mức độ thân mật với ngôn gữ gốc và ngôn từ dịch. Tuy nhiên đỉem khác lạ cơ bản của phương pháp này so với những phương pháp thuộc nhóm ngữ nghĩa là nó hướng trọng tâm vào người đọc đối tượng ở ngôn từ dịch và mọi nỗ lực của người dịch nhằm mục đích tạo ra sự dễ hiểu cho những người dân đọc bản dịch, tức là đảm bảo “tiếp xúc” của quá trình dịch thuật thành công. Đặc điểm chính của phương pháp dịch thông báo là:- Chuyển dịch đúng chuẩn ý nghĩa văn cảnh của bản gốc.- Tạo ra bản dịch với nội dung và hình thức thuận tiện và đơn giản đồng ý và dễ hiểu cho những người dân đọc.6- Dịch đặc ngữ (idiomatic translation): Là phương pháp dịch nhằm mục đích tái tạo thông điệp của bản gốc với nhiều sáng tạo ở ngôn từ dịch. Cách diễn đạt thông thường ở bản gốc được dịch bằng phương pháp diễn đạt đặc ngữ ở bản dịch. Bản dịch chứa được nhiều cách thức nói khẩu ngữ và đặc ngữ vốn không còn ở bản gốc. Sản phẩm của phương pháp này là bản dịch rất sinh động, tự nhiên và thân mật với ngôn từ dịch và thân thiện với người đọc.7- Dịch tự do (Free translation): Là cách dịch trong đó người dịch thoát ra khỏi những ràng buộc của hình thức bản gốc và ngôn từ gốc để diễn đạt lại thông điệp một cách thoải mái nhất ở ngôn từ dịch. Người dịch tập trung tái tạo nội dung được diễn đạt chứ không phải phương pháp diễn đạt ở mức độ dễ hiểu nhất cho những người dân đọc về hình thức. Bản dịch thường dài hơn thế nữa bản gốc vì người dịch thường phải diễn giải những ý nghĩa của bản gốc bằng ngôn từ dịch.8- Phỏng dịch (Adaptation): Là cách dịch tự do nhất trong 8 phương pháp trong đó người dịch chỉ giữ lại chủ điểm, ngữ cảnh và nhân vật ở bản gốc khi tái tạo bản dịch, văn hoá của ngôn từ gốc cũng khá được quy đổi hoàn toàn sang văn hoá của ngôn từ dịch. Nói cách khác đây là hình thức viết lại bản gốc ở ngôn từ dịch, đa phần được dùng cho việc dịch thơ, bài hát và kịch.3. Phương pháp dịch trong thực tế dịch thuật Anh - ViệtMột số nhà lý luận dịch nhận định rằng sự phân chia phương pháp và thủ thuật dịch chỉ nhằm mục đích phục vụ mục tiêu nghiên cứu và phân tích và có ít nghĩa trong thực tế dịch thuật. Thậm chí cách phân chia phương pháp quá chi ly phức tạp như Newmark trên đây là không thực tế, không phản ánh đúng thực tế dịch thuật giữa hai ngôn từ và việc làm của người dịch.Nhưng một số trong những người dân vẫn ủng hộ chủ trương nghiên cứu và phân tích tìm ra những phương pháp và thủ thuật dịch phù phù phù hợp với thực tế dịch thuật như Newmark đã làm. Chủ trương này còn có cơ sở thực tiễn là quá trình dịch là quá trình lao động kỹ thuật kết phù phù hợp với sáng tạo của con người với vật liệu ngôn từ. Do vậy như bất kể quá trình lao động nào nó đòi hỏi phải có phương pháp và phương pháp tiến hành rõ ràng. Do đó phương pháp và kỹ thuật dịch là một thực tiễn rất cần nghiên cứu và phân tích rõ ràng để phục vụ cho việc dịch thuật hiệu suất cao Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20034Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam hơn và quan trọng hơn thế nữa là để đào tạo người dịch chuyên nghiệp.Một điều khá lạ lùng là rất hiếm những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích về dịch thuật đề cập một cách tráng lệ việc nghiên cứu và phân tích phương pháp dịch như một khối mạng lưới hệ thống. Các sách, nội dung bài viết về phương pháp và thủ thuật dịch vốn ít và gần như thể không đáng kể trong khối tài liệu đồ sộ về lý thuyết dịch. Đây cũng là một vấn đề rất cần phải quan tâm nghiên cứu và phân tích từ phía những nhà lý luận để giúp những nhà thực hành dichị thuật và những nhà sư phạm dịch thuật làm tốt hơn việc làm của tớ.Hệ thống những phương pháp mà Newmark đề xuất nếu xét về mặt lý luận thì còn rất sơ sài, giản đơn và dựa đa phần vào thực tế dịch thuật giữa một số trong những ngôn từ châu Âu phổ biến là Anh- Pháp và Đức. Khi áp dụng hệ phương pháp này vào thực tế dịch thuật Anh - Việt chúng có nhiều chưa ổn.Thứ nhất là trong thực tế dịch thuật, những dịch giả chuyên nghiệp ít khi quan tâm đến phương pháp và kỹ thuật rõ ràng nào đó. Quá trình dịch từ phân tích văn bản đến tái tạo văn bản ra mắt một cách tự nhiên, vai trò của ý thức không phải rõ nét như lý thuyết chỉ ra (cũng như khi tiếp xúc bằng ngôn từ người ta không thật lệ thuộc vào kỹ thuật diễn đạt). Sự phân phân thành 8 phương pháp nhỏ rất khác nhau của Newmark là hoàn toàn mang tính chất chất lý thuyết và chỉ nhằm mục đích mục tiêu thuận tiện để nghiên cứu và phân tích.Thứ hai là lúc xem xét thực tế dịch thuật giữa hai ngôn từ Anh và Việt khó hoàn toàn có thể phân tích được những phương pháp rõ ràng như Newmark đã chỉ ra. Điều này hoàn toàn có thể có nguyên nhân từ sự khác lạ đặc thù về văn hoá và ngôn từ Anh và Việt nhưng cũng hoàn toàn có thể do khối mạng lưới hệ thống phương pháp của Newmark chưa phải là khối mạng lưới hệ thống tiêu biểu cho thực tế dịch thuật nói chung.Theo chúng tôi nguyên nhân thứ hai có liên quan trực tiếp tới vấn đề lý luận về phương pháp dịch cần bàn ở đây. Còn nguyên nhân thứ nhất nên phải có một nghiên cứu và phân tích thực tiễn riêng và sẽ bàn ở một nội dung bài viết khác.Khi xem xét những tài liệu viết về phương pháp và thủ thuật dịch, không thấy tác giả nào đề cập một cách quá rõ ràng và kỹ lưỡng như Newmark đã làm. Tuy nhiên khi bàn về từng phương pháp thì Newmark lại không phân tích kỹ và thuyết phục về chúng, do vậy khối mạng lưới hệ thống 8 phương pháp ông đề xuất thực chất mới chỉ là những ý tưởng sơ lược cần phải kiểm chứng bằng những nghiên cứu và phân tích thực tế dịch thuật và cần phải tổng kết ở từng ngôn từ chứ không riêng gì có nhờ vào những ngôn từ châu Âu vốn rất gần nhau về văn hoá cũng như khối mạng lưới hệ thống ngôn từ.Trong những ý kiến luận bàn về đường hướng/ phương pháp, thủ thuật dịch những tác giả (Cicero, St. Jerme, Đryden, Tytler, Benjamin trước đây và Savory, Nida, Koller, Catford, Valery, Venuti, Munday v.v. sau này) đa phần đề cập hai thái cực của phương pháp dịch thuật là "nguyên văn" và "tự do", "trung thành" và "đẹp" "đúng chuẩn" và "tự nhiên”, "ngữ nghĩa" và "thông báo", “từ đối từ” và “nghĩa đối nghĩa”. Lý luận và thực tiễn dịch thuật đều đã cho tất cả chúng ta biết dịch là một nỗ lực ra mắt trên dải tiệm tiến mà một cực là văn bản, ngôn từ và văn hoá nguồn và cực kia là văn bản, ngôn từ và văn hoá dịch. Sự rất khác nhau về phương pháp dịch thuật chỉ là ở chỗ người dịch thiên về phía nào trong quá trình dịch mà thôi. Và đây là một quá trình rất là linh hoạt gồm nhiều tác nhân chi phối Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20035Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam từ văn hoá tới những ràng buộc của hình thức ngôn từ ở hai văn bản gốc và dịch.Theo ý kiến chúng tôi, một hệ phương pháp vừa đảm bảo thuận tiện cho nghiên cứu và phân tích lý thuyết vừa có tính ứng dụng cao trong thực tế dịch thuật thiết yếu tập hợp được phương pháp dịch chuyển linh hoạt trên của người dịch thành những mốc đánh dấu sự khác lạ trên dải tiệm tiến nói trên. Hệ phương pháp này phải kiểm chứng trong thực tiễn dịch thuật qua những nghiên cứu và phân tích ứng dụng về dịch thuật giữa hai ngôn từ rõ ràng và không nhất thiết phải như nhau ở Một trong những ngôn từ rất khác nhau.Như vậy phương pháp dịch nên được phân thành hai nhóm chính (hoặc chia đường hướng chính) là “ngữ nghĩa” và “thông báo” (hoặc “nguyên văn”, và “tự do”) trong đó có những phương pháp (hoặc thủ thuật) rõ ràng được hiện thực hoá những mốc trên dải tiên tiến này. Chúng tôi thiên về cách gọi của những nhà lý thuyết tiền bối là “nguyên văn” và “tự do” hơn vì hai tên gọi là phản ánh đúng chuẩn nội dung của hai tuyến đường hướng dịch chính vốn là tâm điểm của bất kể sự bàn luận hay nghiên cứu và phân tích nào về phương pháp và thủ thuật dịch từ cổ xưa tới ngày này. Trong thực tế dịch thuật người dịch luôn dịch chuyển một cách rất là linh hoạt giữa hai thái cực này: hoặc thiên về cách dịch nguyên văn, trung thành với ngôn từ gốc hoặc vì một trở ngại vất vả ràng buộc về văn hoá hay ngôn từ nào đó hay chỉ đơn giản là quan niệm về dịch thuật, thiên về ngôn từ dịch hơn. Tên gọi "ngữ nghĩa" và “thông báo” là không rõ ràng về mặt ngôn từ học vì "ngữ nghĩa" cũng là một hình thức “thông báo” và “thông báo” lại là một cách biểu hiệu ngữ nghĩa. Giữa hai cực của dải tiên tiến là những 'mốc' đánh dấu những phương pháp (hoặc hoàn toàn có thể gọi một cách giản đơn hơn là phương pháp, thủ thuật dịch) rất khác nhau. Hệ thống phương pháp và thủ thuật dịch theo cách hiểu này hoàn toàn có thể là như sau:Từ đối từ Nguyên văn Ngữ nghĩaTỰ DONN gốc NGU YÊN VĂN NN dịch Thông báo Tự do Phỏng dịchSơ đồ tuyến tính phản ánh rõ khoảng chừng cách giữa sản phẩm dịch với ngôn từ gốc và ngôn từ dịch của từng phương pháp. Hai nhóm này còn có sự trùng hợp chút ít ở phương pháp ngữ nghĩa và thông báo. Trong từng nhóm nên làm phân phân thành 3 phương pháp chính yếu vì thực sự chúng có sự khu biệt rõ rệt. Trong cách phân chia của Newmark rất khó phân biệt giữa hai phương pháp dịch nguyên văn (literal) và dịch trung thành (faithful) ở nhóm ngữ nghĩa. Ở nhóm thông báo việc tách riêng cách dịch đặc ngữ (idiomatic) với dịch tự do là không thoả đáng vì thực ra dịch đặc ngữ chỉ là một biến thể của dịch tự do khi người dịch thoát hẳn ra khỏi cách diễn đạt thông thường của văn bản gốc để tự do tìm cách diễn đạt đặc ngữ ở ngôn từ dịch, suy cho cùng thì cũng bởi người dịch tự do hành vi ở mức cao mà thôi.Đặc điểm của hai nhóm phương pháp dịch theo quan điểm nhận cũng không nhiều nếu không muốn nói là rất ít nhiều khác hệ phương pháp của Newmark. Thứ nhất là cách phân chia này lấy cơ sở rõ rệt hơn là mức độ bám sát hay thoát ly của bản dịch với ngôn từ gốc và sự tiệm cận của nó với Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20036Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam ngôn từ dịch (thể hiện ở cách sắp xếp trên sơ đồ tuyến tích với hai chiều mũi tên về hai cực).Hai nhóm phương pháp trên dải tiệm tiến cũng thể hiện rõ tính chất đựac điểm của chúng: nhóm “nguyên văn” mà đỉnh cao là cách dịch “từ đối từ” chủ trương theo đuổi cách chuyển dời tái tạo “vật liệu” và “hình thức” (substance and form) của văn bản gốc trong đó trọng tâm để ý quan tâm của người dịch là ngữ pháp - từ vựng và cấu trúc tổ chức văn bản gốc. Nhóm “tự do” với sự thoát ly cực đoan nhất là “phỏng dịch” chủ trương theo đuổi việc tái tạo thông điệp của văn bản gốc trong đó trọng tâm để ý quan tâm của người dịch là hiệu suất cao của những đơn vị ngôn từ trong ngôn cảnh và hiệu suất cao tiếp xúc của văn bản lên trên người đọc. Nhóm này phục vụ mục tiêu tiếp xúc của dịch thuật giữa hai ngôn từ rất rõ rệt qua việc hướng hẳn về người đọc bản dịch. Các mặt lợi hại, điểm mạnh điểm yếu của mỗi nhóm và từng phương pháp cũng tương tự như đã được phân tích ở phần trên khi bàn về hệ phương pháp của Newmark. Tuy vậy cũng cần phải tổng kết lại những đặc điểm cơ bản của những phương pháp này cho sát hơn với thực tế dịch thuật Anh - Việt như sau:1- Dịch từ đối từ (word for word translation):- Đơn vị dịch là từ hoặc ngữ.- Trật tự từ được không thay đổi ở bản dịch, thậm chí cả trật tự cấu trúc từ.- Nghĩa từ được dịch bằng nghĩa từ điển, nghĩa thông thường nhất không lệ thuộc vào văn cảnh.Ví dụ:The only way a baby can show fear, discomfort, pain, hunger, or boredom is by crying. (Dr. Sarah Brewer, 1001 facts about the human body toàn thân)Một cách một trẻ em hoàn toàn có thể đã cho tất cả chúng ta biết sự sợ hãi, rất khó chịu, làm đau, đói hay buồn tẻ là bằng việc khóc. (Dịch máy qua chương trình EVTran 2.0)- Thường được sử dụng vào mục tiêu dịch đặc biệt: dịch văn bản luật pháp (hợp đồng, điều khoản, hiệp định) hoặc ví dụ trong nghiên cứu và phân tích đối chiếu ngôn từ khi người đọc nên phải biết càng đúng chuẩn càng tốt nguyên văn cách diễn đạt ở văn bản gốc.Ví dụ:- Dịch văn bản luật pháp:* Giám đốc, Chủ tịch và những thành viên Hội đồng quản trị doanh nghiệp bị tuyên bố phá sản không được đảm đương những chức vụ đó ở bất kể doanh nghiệp nào trong thời hạn từ một năm đến ba năm, … (Luật phá sản doanh nghiệp- 1993) ** The Director, President and other members of the Board of Management of the bankrupt enterprise must not hold that office in any enterprise within a period of one year to three years, … (Law on Bankruptcy - 1993)- Ví dụ trong nghiên cứu và phân tích đối chiếu ngôn từ:Reconstruction Táithiết Non- nuclear Phi hạt nhânViệc thanh toán số tiền tổng cộng trên sẽ được thức hiện như sau:(Noun marker – pay – number – money – total – addition – above – future tense marker – passive voice maker – exercise – like – following:)Payment for the above grand total price shall be effected as follows: …2- Dịch nguyên văn (literal translation)- Đơn vị dịch là câu.Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20037Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam - Trật tự từ ở bản gốc được tôn trọng nhưng có sự thay đổi thiết yếu cho phù hợp ngôn từ dịch. Cấu trúc ngữ pháp, đặc biệt là cú pháp được chuyển dời sang những cấu trúc cú pháp tương tự ở ngôn từ dịch. Tổ chức văn bản gốc được không thay đổi ở văn bản dịch.- Nghĩa từ vựng vẫn được dịch đa phần bằng nghĩa thông thường nhất trong từ điển, ít tính tới ngôn cảnh.- Các yếu tố văn hoá ngôn từ gốc được chuyển dời trực tiếp, nguyên xi sang bản dịch (như so sánh, ẩn dụ, tu từ v.v.)- Bản dịch mang nhiều yếu tố ngoại lai với những khái niệm, cách diễn đạt và cấu trúc xa lạ với người đọc.- Thường được sử dụng để dịch những văn bản có văn phong trung tính nhằm mục đích mục tiêu thông báo những thông tin phổ quát, ít có sự khác lạ về văn hoá như văn bản khoa học kỹ thuật, sách hướng dẫn, bản tin vv Đôi khi phương pháp này được sử dụng với mục tiêu đặc điệt như để giữ gìn cách diễn đạt nguyên văn ở bản gốc, tạo văn phong ngoại lai vv hoặc bởi những người dân dịch không chuyên do không thoát ly được bản gốc để diễn đạt cho thoát ý ở bản dịch. Ví dụ:The government is advised by the Chief Scientific Adviser, Cabinet Office, and by an Independent Advisory Council on Science and Technology (ACOST).Chính phủ được tư vấn bởi Chủ tịch hội đồng cố vấn, Văn phòng nội những và bởi một Hội đồng tư vấn độc lập về khoa học và kỹ thuật (ACOST)… They were as much alike as two balls of cotton. (Mitchell, “Gone with the wind”)… Hai anh em cựng giống nhau như hai bành bông vải (Cuốn theo chiều gió- Dương Tường dịch)As fast as a Kangaroo.Nhanh như một con căng - gu - ru.Ở ví dụ cuối, thành ngữ so sánh ở tiếng Anh Úc được dịch một cách trung thành sang tiếng Việt thể hiện ở cấu trúc ngữ pháp của cụm từ “a Kangaroo” được không thay đổi ở bản dịch, “một con căng - gu- ru” là cách nói xa lạ với thói quen diễn đạt của người Việt vốn hiếm khi sử dụng số từ trong trường hợp này. Cách nói thông thường là “nhanh như sóc”, “nhanh như chớp” chứ không phải là “nhanh như một con sóc”, "nhanh như một tia chớp”. Kangaroo là từ văn hoá chỉ loài vật đặc trưng ở Úc đã được chuyển dời nguyên xi sang tiếng Việt. Tương tự như vậy là cách dịch “two balls of cotton” thành “hai bành bụng vải” ở ví dụ trên.Ví dụ: It was the pleading cry of a strong man in dicstress. (London “Love of life”) Đó là tiếng kêu van vỉ của một người đàn ông khoẻ mạnh trong lúc tuyệt vọng. (Tình yêu môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường - Đắc Lê dịch)3- Dịch ngữ nghĩa- Đơn vị dịch: câu và trên câu (thường là đoạn hoặc đôi khi cả văn bản).- Cấu trúc ngữ pháp và tổ chức văn bản hoàn toàn có thể được thay đổi so với bản gốc để diễn đạt lại những nghĩa và nét nghĩa tinh tế cho phù phù phù hợp với ngôn từ dịch. Nhưng về hình thức bản dịch vẫn thân mật với ngôn từ gốc hơn với ngôn từ dịch.- Nghĩa từ vựng được dịch bằng nghĩa văn cảnh, những nét nghĩa được để ý quan tâm phân tích và chuyển dời kỹ lưỡng, đặc biệt là giá trị thẩm mĩ của bản gốc.- Bản gốc được tái hiện ở ngôn từ dịch với càng đầy đủ, càng tốt nhiều chủng loại ý nghĩa và cách diễn đạt chúng với trình độ sử dụng ngôn từ ngang bằng trình độ tác giả bản Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20038Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam gốc, đồng ý sự sáng tạo của người dịch khi diễn đạt lại.- Thường được sử dụng để dịch những văn bản thuộc văn phong biểu cảm trong đó phương pháp diễn đạt có vai trò quan trọng hơn nội dung được diễn đạt như văn học nghệ thuật và thẩm mỹ, diễn văn chính trị, chính luận v.v.Ví dụ: Văn bản văn họcIt was a large lovely garden, with soft green grass. Here and there, over the grass stood beautiful flowers like stars, and there were twelve peach trees that in the springtime broke out into delicate blossoms of pink and pearl, and in the autumn bore rich fruit.Đấy là một chiếc vườn rộng, cỏ mềm mọc xanh um. Đó đây giữa vườn có những bông hoa xinh đẹp như những vì sao. Có mười hai cây đào vào tiết xuân trổ những đoá hoa mảnh dẻ white color hồng, và vào ngày thu thì trĩu quả.Ta hoàn toàn có thể thấy bản dịch tiếng Việt được Việt hoá rất nhiều và rất sinh động với những phương pháp diễn đạt tinh tế và sáng tạo "cỏ mọc xanh um" thay cho "with soft green grass", "vào tiết xuân" thay cho "in the springtime" (vào ngày xuân), "trổ hoa" và "trĩu quả" thay cho "ra hoa", "ra quả" là cách nói thông thường trong tiếng Việt. Cách dịch ngữ nghĩa đã tái tạo được không những nội dung thông thường của văn bản mà còn phương pháp diễn đạt tinh tế, có mức giá trị thẩm mĩ cao của văn bản.Ví dụ: Văn bản văn họcBà hai làm nghề nhuộm vải, tôi không tường mặt. (Nguyễn Huy Thiệp “Tướng về hưu”)His second wife was a cloth dyer, I never set eyes on her. (The General Retires-Lockhart dịch)Ví dụ: Văn bản chính luậnToday in every part of the world, men, women and children of all faiths and tongues, of every colour and creed, will gather to embrace our common human rights. (Kofi Annan: “Universal declaration of human rights illuminates global pluralism and diversity”)Hôm nay trên khắp mọi miền trái đất, tất khắp cơ thể lớn, trẻ em thuộc mọi niềm tin và tiếng nói, thuộc mọi màu da và sắc tộc, sẽ tập hợp lại để nối vòng tay lớn giữ lấy những quyền con người của tất cả chúng ta. (“Tuyên ngôn toàn thế giới về nhân quyền soi sáng tính đa nguyên và đa dạng toàn cầu” Lê Hùng Tiến dịch)4- Dịch thông báo- Đơn vị dịch: đa phần là câu và đoạn, đôi khi cả văn bản.- Cấu trúc ngữ pháp, tổ chức văn bản được chuyển dời một cách không hạn chế, tuỳ thuộc vào mức độ cần diễn đạt cho dễ hiểu ở ngôn từ dịch.- Nghĩa từ vựng được dịch bằng nghĩa văn cảnh.- Các yếu tố văn hoá ngôn từ gốc được thay thế bằng những yếu tố văn hoá tương đương ở ngôn từ dịch.- Bản dịch thân mật với ngôn từ dịch về cả nội dung và hình thức diễn đạt, dễ hiểu, dễ tiếp thu đối với người đọc ngôn từ dịch. Thường bản dịch dài hơn thế nữa bản gốc về hình thức.- Thường được dùng để dịch những văn bản thuộc thể loại thông tin (informative) và lôi kéo (vocative) hoặc để xử lý những trường hợp bất khả dịch (untranslatability) khi sự khác lạ về hình thức diễn đạt giữa hai ngôn từ là quá lớn hoặc không còn tương đương.Ví dụ:Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 20039Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam Heartsease (pansy) is used again for healing the heart. It is for disappointment in love, and in separation Hoa păng-xê cũng khá được dùng để chữa lành những vết thương lòng. Nó xoa dịu sự thất vọng trong tình yêu, nỗi đau phải sống trong cảnh ly thân.Bản dịch dài hơn thế nữa bản gốc quá nhiều vì cách dịch thông báo, người dịch diễn giải những danh từ ngắn gọn ở bản gốc bằng những danh ngữ dài, dễ hiểu hơnYou can be sure of ShellShell, niềm tin của bạnSự chơi chữ (điệp âm /s/) làm ra tính độc đáo cho khẩu hiệu quảng cáo là trường hợp bất khả dịch, phương pháp dịch thông báo được sử dụng để diễn đạt ý chính.Một số trường hợp cách diễn đạt đặc ngữ ở nguyên tác không còn tương đương ở ngôn từ dịch đã được dịch theo phương pháp thông báo (diễn đạt lại ý bằng phương pháp nói thông thường, dễ hiểu):“… Cha là chỉ huy. Cha mà làm lính thì sẽ loạn cờ.” (Nguyễn Huy Thiệp “Tướng về hưu”)“… Father is a commander; if he acts like an ordinary soldier, everything will be thrown into disorder.” (The General Retires-Lockhart dịch)… Bố cháu Kim Chi vụ phó, anh là tướng, thế là “môn đăng hộ đối”. (Nguyễn Huy Thiệp) … Kim Chi’s father is a Deputy Chief of a Department, you are a General, you two are of “the same social class”. (The General Retires-Lockhart dịch)5- Dịch tự do- Đơn vị dịch: câu và đoạn- Cấu trúc ngữ pháp, tổ chức văn bản được thay thế bởi những đơn vị tương đương ở ngôn từ dịch nhằm mục đích diễn đạt lại một cách tự nhiên nhất nội dung thông điệp của bản gốc.- Nghĩa từ vựng chỉ là những địa thế căn cứ để phân tích ngữ nghĩa và tìm thông điệp để chuyển dời.- Bản dịch rất thân mật với ngôn từ dịch về nội dung và hình thức diễn đạt, có chứa cả yếu tố về văn hoá và ngôn từ vốn không còn trong bản gốc, được viết với trình độ ngôn từ bằng hoặc cao hơn nguyên tác. Sự chuyển dời đôi lúc không ở Lever liên ngữ mà ở Lever liên văn hoá.- Thường được dùng để dịch những văn bản mà nội dung ngữ nghĩa không quan trọng bằng thông điệp cần chuyển tải của người nói như văn bản thuộc thể loại khẩu ngữ, hội thoại, quảng cáo, thơ, kịch, lời bài hát v.v… Ví dụ:- Cách diễn đạt thông thường được dịch bằng đặc ngữ:Dilemma Tiến thoái lưỡng nanIt was the pleading cry of a strong man in dicstress. (London “Love of Life”)Đó là tiếng kêu vang của một người hùng lúc sa cơ. (“Khát sống”, Lê Bá Kông dịch)- Dịch những khẩu hiệu quảng cáo:- Generation next Sự lựa chọn của thế hệ trẻ (Nước giải khát Pepsi)- Tide in, dirt out Tide, thách thức mọi vết bẩn (Bột giặt Tide)- Good food, good life Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 200310Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam Cho bé yêu ngày càng lớn giỏi (Sữa Nestle)Toyota moving forward Toyota tiến tới tương lai (Xe hơi Toyota)Dịch thơ: Nội dung ngữ nghĩa đôi lúc không hoàn toàn tương đương vì ưu tiên dịch thuật ở đây là tái tạo vần điệu và thi pháp ở ngôn từ dịch.When I was one- and- twenty Afred HousmanWhen I was one- and- twentyI heard a wise man say,“Give crowns and pounds and guineasBut not your heart away;Give pearls away and rubiesBut keep your fancy không lấy phí.”But I was one-and-twenty,No use to talk to me.Khi em mới hai mươi Hải Anh dịchKhi em mới hai mươi,Khuyên em thông nhà thái:“Trao tiền bạc thế gian,Trái tim thôi tạm dừng;Trao châu báu ngọc ngà,Tâm hồn thôi đừng dại.”Nhưng em mới hai mươi,Lời khuyên như gió thoảng.- Dịch lời bài hát: Nội dung ngữ nghĩa hầu như không hề là một tiềm năng mà ưu tiên dịch thuật ở đây là những nguyên tắc ngữ âm của lời bài hát: số lượng âm tiết phải như nhau ở bản gốc và bản dịch vì mỗi âm tiết tương ứng với một nốt nhạc, những âm tiết kết thúc một ngữ hoặc một câu của ca từ phải có cùng đặc điểm: hoặc cùng là âm tiết mở (hoàn toàn có thể ngân dài khi hát) hoặc là âm tiết đóng (không thể ngân dài). Ca từ dịch hầu như không hề mang nội dung ngữ nghĩa của bản gốc. Ví dụ:Where do I begin? To tell a story of how great a love can be? The love story that is older than the sea. (Love story).Câu chuyện tình năm xưa, từ thời xa xưa nay đã trở về trong tôi. Dòng thời gian trôi như áng mây buồn chơi vơi. (Câu chuyện tình yêu).6- Phỏng dịch - Đơn vị dịch là văn bản, đôi khi to hơn thế nữa là những văn bản liên quan.- Cấu trúc ngữ pháp và tổ chức văn bản gốc gần như thể không hề nhận thấy ở bản dịch.- Bản dịch hòan toàn được viết lại bằng ngôn từ dịch nhờ vào chủ đề, diễn biến và nhân vật của bản gốc. Là hình thức dịch thoát ly bản dịch ở mức cao nhất (ở mức sao phỏng bản gốc).- Các yếu tố văn hoá ở bản gốc được biến hóa hoàn toàn bằng những yếu tố văn hoá ở bản dịch, văn bản được dịch ở Lever liên văn hoá (intercultural translation).- Là một hình thức viết lại (hoặc sáng tác lại) trong dịch thuật, thường được dùng để dịch nhiều chủng loại văn bản mà cách diễn đạt quá xa nhau về mặt hình thức và văn hoá như thể loại văn hội thoại, kịch, thơ, phụ đề phim, lời bài hát v.v.Ví dụ: - Tên tiểu thuyết, kịch, phim thường được dịch nhờ vào nội dung tác phẩm hơn là bản thân tiêu đề: Thornbird (Tiểu thuyết của Colleen Mc Cuolough) Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 200311Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam Tiếng chim hót trong bụi mận gai (Phạm Mạnh Hùng dịch)Living History (Hillary Clinton) Hồi ký Hillary ClintonJust Married (tên phim) Yêu là cưới Memmoirs of a Geisha (tên phim) Đời kỹ nữ- Dịch thơ: Người dịch gần chỉ sử dụng những tứ thơ ở nguyên tác để sáng tác lại bài thơ. Ví dụ: Sonnet 12 William ShakespeareThy gift, thy tables, are within my brainFull character’d with lasting memory,Which shall above that idle rank remainBeyond all date, even to eternity Xo-nê 122 Thái Bá Tân dịchAnh không cần Chân dung em tặng Chân dung em anh đã khắc trong tim.Hơn tất cả thuốc màu, giấy trắng,Tận đáy lòng anh Giữ mãi hình emTuy nhiên cũng phải nói rằng phương pháp và thủ thuật dịch là vấn đề còn rất ít được nghiên cứu và phân tích một cách tráng lệ. Một khối mạng lưới hệ thống phương pháp là kết quả của việc nghiên cứu và phân tích đối chiếu rất nhiều bản gốc và bản dịch thuộc những thể loại và văn phong rất khác nhau cùng với ý kiến của những nhà dịch thuật nhờ vào kinh nghiệm tay nghề của tớ sẽ là đề tài nghiên cứu và phân tích có ích về vấn đề này trong tương lai.TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Catford, J.C., “Translation: overview” In The encyclopedia of language and linguistics. Asher, R.E. (ed), Pergamon Press, 1994.2. House, J., A Model for Translation Quality Assessment, Tubingen: Narr, 1981.3. Koller, W., “Equivalence in translation theory” in Chesterman, A. (ed) 1989, Readings in Translation Theory, Oy Rin Lectura Ab, 1989.4. Larson, L.M., Meaning-Based Translation: A Guide to Cross-Language Equivalence. University Press of America, 1984.5. Munday, J., Introducing Translation Studies- Theories and Applications, London: Routledge, 2001.6. Newmark, P., A Textbook of Translation, Prentice Hall International, 1988.7. Nida, E.A., The Theory and Practice of Translation, Leiden, 1969.8. Savory, T.H., The Art of Translation, London: Cape, 1968.9. Venuti, L., The Translation Studies Reader, London: Routledge, 2001.VNU. JOURNAL OF SCIENCE, Foreign Languages, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 200312Một số vấn đề của giáo dục ngoại ngữ ở Việt Nam T.XXIII, N01, 2007ON THE METHODS ENGLISH-VIETNAMESE TRANSLATIONAssoc.Prof. Dr. Le Hung TienPost Graduate DepartmentCollege of Foreign Languages - VNUTranslation methods are always a central issue of translation practice and translator training. However this issue has not got adequate attention from translation theorists. The article reviews some major theories relating to translation methods (Larson 1984 Newmark, 1988 etc.) and presents the findings of recent studies on the application of translation methods proposed by Newmark into English - Vietnamese translation practice. A model of translation methods for English - Vietnamese translation basing on Newmark’s model has been proposed.Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ, T.XIX, Số 3, 200313
[embed]https://www.youtube.com/watch?v=blnjk5p5y7s[/embed]